Praten met je kind over seksueel grensoverschrijdend gedrag.
Na verschillende gebeurtenissen in het afgelopen jaar blijkt jammer genoeg weer hoe ontzettend belangrijk en nodig het is om seksueel grensoverschrijdend gedrag en victim blaming te voorkomen. Ook jij als ouder of verzorger kan hier bij helpen. Hoe praat je met je kind over dit onderwerp? Hier vind je tips voor een gesprek met jouw kind(eren).
* In deze tekst verwijzen we naar iedereen, ongeacht waar hij/zij/hun zichzelf op het genderspectrum ziet. De begrippen ‘jongens, meisjes en interseks personen’ verwijzen alleen naar de biologische sekse, dus niet naar de uitdrukking en beleving van iemands gender. Wil je hier meer over lezen? Dat kan op deze pagina.
De feiten liegen niet!
Bijna 1 op de 2 meisjes heeft een ervaring met seksueel overschrijdend gedrag
1 op de 6 jongens heeft een ervaring met seksueel grensoverschrijdend gedrag
75 procent van de mensen die een ervaring met seksueel geweld deelt, krijgt minimaal één beschuldigende reactie.
Rutgers onderzoek 'Seks onder je 25e'
Download onze 'Wat seks jij nou?!' gids
Hoe houd je flirten leuk? Wat is het verschil tussen porno en seks? En wanneer is seksueel contact oké en wanneer niet? Onderwerpen die nog nauwelijks aan bod komen tijdens seksuele voorlichting op school. Daarom helpen we ouders en verzorgers met de Wat seks jij nou?! gids. Een gratis seksgids om met je kind te praten over seks.
13 tips om te praten met je kind over seksueel grensoverschrijdend gedrag
1. Leer zelf over het onderwerp
Zonder de juiste kennis of vaardigheden ligt grensoverschrijdend gedrag eerder op de loer. Het is een belangrijk deel van de oplossing om ook jezelf (te laten) voorlichten en te lezen over het onderwerp. Je bent als ouder of verzorger in een andere tijd opgegroeid en hebt wellicht andere normen en waarden aangeleerd. Zelf beginnen bij het opdoen van kennis, is de eerste stap om ook je kinderen te helpen. Deze lijst is een goede start!
2. Actueel thema ‘victim blaming’
Na de uitzending van BOOS over de gebeurtenissen bij The Voice Of Holland, werd er op veel plekken ook gesproken over victim blaming. Victim blaming is wanneer niet de dader, maar het slachtoffer de schuld krijgt: ‘jij was vast niet duidelijk genoeg’, ‘ze liep ’s avonds alleen over straat’, ‘ze droeg sexy kleding’. Door dit in stand te houden, houden we ook een cultuur in stand waarin seksueel grensoverschrijdend gedrag of seksueel misbruik niet serieus wordt genomen. Praat dus juist met je kind over voorbeelden waar je uitlegt dat de verantwoordelijkheid ligt bij degene die over de grens gaat. Nooit bij degene die het overkomt.
3. Houd praten over seks positief
Je herkent het misschien wel, dat bij seksuele voorlichting vaak de nadruk nog ligt op de biologiekant van het onderwerp. En er wordt meer gesproken over de ‘gevaren’ dan over de leuke en fijne kant van seks. Bij onderwerpen als seksueel geweld en seksueel overschrijdend gedrag is het makkelijk om te gaan waarschuwen voor minder leuke kanten van seks. Denk er aan het gesprek positief te houden en vertel meer over wat de voorwaarden voor ‘fijne seks’ zijn. Een belangrijk begrip om over te praten is consent (toestemming). Leg uit dat seks niet zo ingewikkeld is: seks is helemaal oke, zolang iedereen er plezier in heeft en instemt met wat er gebeurt.
4. Practise what you preach
Als ouder wil je het goede voorbeeld geven. Daarnaast heb je veel invloed op je kind, ook al denk je soms van niet. Onbewust kijken ze naar je, leren van je en kopiëren gedrag. Wanneer je als ouder thuis de een na de andere seksistische opmerking maakt, geef je een bepaald signaal af. Benader het vanuit een positieve hoek. Dring bijvoorbeeld niet bij je kind aan om die ene tante een kus te geven, als je ziet dat je kind dat niet wil. Zeggen dat het niet hoeft, of dat je kind ook bijvoorbeeld een high five mag geven, bied je alternatieven en laat je zien dat jouw kind zijn eigen grenzen aan mag geven.
5. Maak een eind aan stereotypen
Ook is het belangrijk om stereotypen aan te pakken, die hebben namelijk ook een grote rol bij seksueel grensoverschrijdend gedrag. Daar is ook een mooie rol voor vaders te pakken. Praat met je kind over mannelijkheid en het meten met twee maten als het seks betreft. Platgezegd zijn jongens stoer en meisjes een slet als ze seks hebben en dat is natuurlijk onzin. Maar ook jongens hebben er omgekeerd last van. Bijvoorbeeld dat ze geen ‘echte man’ zijn wanneer ze nog geen seksuele ervaring hebben. Praat met ze over groepsdruk van andere jongeren die deze stereotypes in stand houden.
6. Creëer empathie
Grensoverschrijdend gedrag is ook te voorkomen, als iemand zich goed kan invoelen in een ander. Praat met je kind dus ook over rekening houden met gevoelens van een ander. Bespreek bijvoorbeeld met je kind wat je doet als iemand seksuele gevoelens afwijst. Welk gevoel geeft die afwijzing en hoe kan je daar op een gepaste manier op reageren? Praat over het respecteren van grenzen en geef voorbeelden. Vind de ander het bijvoorbeeld niet fijn wanneer jij een hand op het been legt? Wat doe je dan? Voorbeelden maken het makkelijker te begrijpen en tastbaarder.
7. Grijp voorbeelden als The Voice en BOOS juist aan
Hoe heftig de verhalen van The Voice Of Holland ook zijn, het is een concreet voorbeeld om het gesprek over seksueel grensoverschrijdend gedrag te starten. Jouw kind heeft er ongetwijfeld iets van meegekregen, of over gepraat op school of met leeftijdsgenoten. Daarom is het een goede opening van een gesprek, om in te spelen op actuele gebeurtenissen. Je kan dan het linkje maken met grenzen en wensen. Deze uitgangspunten kun je gebruiken:
- Je lijf is van jou, daar mag nooit iemand zomaar aan zitten zonder jouw toestemming
Een volwassene mag nooit iets seksueels doen met een kind/jongere (tot 16 jaar), dat is verboden en strafbaar
- Het kan gebeuren dat jou tóch iets vervelends overkomt. Het kan dan ook zijn dat je bevriest of geen nee kan zeggen. Weet dat het dan nooit jouw schuld is. De verantwoordelijkheid ligt altijd bij degene die over de grens gaat, en niet bij degene die het overkomt
- Als jou iets vervelends overkomt, dan mag je dit aan iemand vertellen die jij vertrouwt, op een moment dat jij eraan toe bent. Die persoon kan jou dan helpen om het te laten stoppen of hulp te krijgen
8. Kleine stappen zijn ook stappen
Bij seksueel grensoverschrijdend gedrag is het essentieel om patronen te doorbreken. Op die manier kan er een echte cultuurverandering ontstaan. En daar is een lange adem voor nodig. De stappen die ouders kunnen zetten in het gesprek met hun kind zijn al enorm belangrijk en het goede nieuws is dat je daar meteen al mee kan beginnen!
9. Begin op tijd
Een veelgestelde vraag van ouders is wanneer je nu eigenlijk begint met praten met je kind over seksualiteit. Het wordt nog veel geassocieerd met de puberteit, maar volgens experts kun je beter eerder starten. Hoe eerder je begint, hoe beter en ook hoe makkelijker het is om over dit onderwerp te praten. Maar houd rekening met wat past bij de leeftijd. Met een kind van vijf bespreek je seks niet expliciet, maar kan je wel goed praten over hoe je met je lichaam omgaat en dat jij de baas bent over jouw eigen lichaam.
10. Bespreek het met zowel meisjes als jongens
Je ziet zelf de quote ‘educate your sons’ vast regelmatig voorbij komen. Dat is heel belangrijk. Te lang hebben we het alleen gehad over de weerbaarheid van meisjes, terwijl het juist jongens zijn die meestal over grenzen gaan. Maar voor álle kinderen is educatie over wensen en grenzen belangrijk.
11. Durf het gesprek te starten
Misschien vind jij het ook wel ongemakkelijk om met je kind over seksualiteit te praten. Eigenlijk is dat juist dé reden om dit gesprek te starten. Taboe op seksualiteit ontstaat vaak thuis, bijvoorbeeld omdat een ouder beperkte kennis heeft. Merk je dit dus, duw jezelf over de drempel om uit die discomfort te gaan en het gesprek te gaan voeren. Begin met vragen als ‘heb je dit wel eens gezien op bijvoorbeeld school?’ of ‘hoe denk je dat andere jongeren er mee omgaan?’. Het kan helpen het gesprek wat laagdrempeliger te starten.
Als je met je kind praat over seksualiteit en wensen en grenzen weet je kind ook dat het bij jou terecht kan als het vragen heeft of ergens tegenaan loopt. Je laat hiermee ook zien dat je er bent voor je kind als het je nodig heeft.
12. Leer je kind om een leeftijdsgenoot aan te spreken
Het is belangrijk je kind te leren dat het oke is om elkaar aan te spreken op grensoverschrijdend gedrag. Uit onderzoek van Rutgers blijkt dat jongeren vaak goed weten waar de normen liggen, maar denken dat anderen dat niet weten. Elkaar aanspreken vinden ze erg lastig. Het is dus belangrijk juist dát te veranderen. Als je die boodschap kan meegeven aan je kind, gaan we hopelijk naar een toekomst waar het juist vreemd is als je niets zegt als je seksueel grensoverschrijdend gedrag ziet gebeuren.
13. Luister eens naar wat andere jongeren zeggen over seksualiteit
Dance4Life werkt in haar online campagnes samen mét jongeren om vanuit de belevingswereld van jongeren seks bespreekbaar te maken. Speciaal voor ouders maakten we de podcastserie Sekspraat, waarbij ouders prangende vragen en dilemma's over seksualiteit konden voorleggen aan een jongerenpanel. Onder andere thema's als de seksuele ontdekkingsreis, hygiene en seksuele intimidatie komen aan bod.
Deze lijst is tot stand gekomen in samenwerking met onze collega's van en in het bijzonder expert Willy van Berlo, expertisecentrum seksualiteit Rutgers.
Wil jij deze tips downloaden, uitprinten of doorsturen?
Jouw donatie maakt het verschil!
Met een donatie steun je Dance4Life en draag je direct bij aan seksuele voorlichting en hulpmiddelen voor ouders én jongeren.
Meer inspiratie in podcast Sekspraat
Benieuwd naar ervaringen en dilemma’s van andere ouders over seksuele voorlichting? In Dance4Life’s podcast Sekspraat staan vragen en dilemma’s van ouders centraal, en jongeren geven advies! In onderstaande aflevering staat de vraag van vader Allon centraal. Allon vraagt zich af of zijn kinderen zich wel in een gezond tempo ontwikkelen op het gebied van seks. Gaat het niet te snel? In hoeverre kan hij zich er mee bemoeien? Ons jongerenpanel bestaat deze aflevering uit Nina (17) en Wieneke (19). Zij geven Allon advies en leggen onder andere uit dat het juiste tempo voor iedereen verschillend kan zijn.
Luister de podcastserie hier op Spotify of bekijk de podcast reeks in videoversie hieronder. Wil je als eerste onze nieuwste podcast serie beluisteren. Schrijf je dan hier in.
Aflevering 2: Slutshaming op School
De dochter van Frank heeft te maken met slutshaming op school. Als ouder lopen dan natuurlijk de rillingen over je lijf. Maar hoe kan je als ouder je kind het beste supporten bij pesten op school? Elisa (20) en Wieneke (19) buigen zich in deze tweede aflevering van Sekspraat over dit onderwerp en geven advies aan vader Frank. Heb je meer vragen over dit onderwerp of wil je passend advies op jouw situatie? Neem contact op met Dance4Life.
Aflevering 3: Seks en Hygiëne
Saskia’s dochter heeft vaak last van blaasontsteking. Een kwaaltje dat kan opspelen na het hebben van seks. Tegenwoordig vindt Saskia het lastiger om over seks te praten met haar oudere tieners. Hebben ze überhaupt nog wel behoefte aan dat soort gesprekken? Elijah (16) en Nina (17) geven Saskia advies. En ook Marije heeft nog een goede tip.
Aflevering 4: Straatintimidatie
Francine’s dochter mocht pas voor het eerst alleen naar de stad. En daar werd ze lastig gevallen door een man. Toen Francine dat hoorde veranderde ze in een overbezorgde moeder. Maar hoe geef je advies zonder te hysterisch te doen over dit soort zaken? Yoel (16) en Elijah (16) bespreken deze vragen. En ze vertellen gelijk hoe zij met straatintimidatie omgaan.
Aflevering 5: Op Vakantie
Carmen’s stiefdochter gaat voor het eerst alleen op vakantie. En stiefmoeder Carmen geeft haar graag wat ouderlijk advies mee. Maar is dat wel haar taak? Of ligt die alleen bij de biologische ouders? Ons jongerenpanel, bestaande uit Elisa (20) en Yoel (16), geeft haar advies.
Up-to-date blijven over ons werk?
Meld je dan nu aan voor onze nieuwsbrief om up-to-date te blijven van al onze ontwikkelingen.